Bochenia
Bochenia » Sacrum i profanum » 2018 » Styczeń » Człowiek łączący kultury i religie

Człowiek łączący kultury i religie

Człowiek łączący kultury i religie Opuściłem Europę jako chrześcijanin, po czym odkryłem, że jestem hinduistą, a wróciłem jako buddysta, nie przestając nigdy być chrześcijaninem - Raimon Panikkar

linia

Chrześcijaństwo początku  III tysiąclecia, mądrością wielkiego myśliciela Raimona Panikkara, wielkiego mędrca i apostoła dialogu międzyreligijnego i  międzykulturowego, zdawało się  zmierzać w kierunku szeroko pojętego synkretyzmu religijnego. -Jeśli Kościół chce żyć, nie powinien się obawiać asymilacji elementów pochodzących z innych tradycji religijnych, których istnienia nie może już dłużej ignorować.
zdjecieHistoria życia Raimona Panikkara jest niezwykle bogata – mogłaby być opowiedziana na tysiące sposobów. O myślicielu Panikkarze można byłoby napisać tysiące rozpraw doktorskich. Fascynował i wciąż fascynuje wielu chrześcijan na świecie, którzy w uniwersalistycznej myśli hiszpańsko-hinduskiego teologa odnajdywali odpowiedzi na dylematy człowieka zanurzonego w świecie wielu kultur i religii. Dla jednych był symbolem nadziei na uwolnienie się z okopów chrześcijańskiego dogmatu, a dla innych burzycielem prawdy.
Urodził się 3 listopada 1918 roku – ojciec był Hindusem z brytyjskim paszportem, a matka hiszpańską katoliczką. Edukację zdobywał w jezuickich szkołach. Interesował się nie tylko teologią i filozofią, lecz także naukami ścisłymi. W czasie hiszpańskiej wojny domowej udał się do Niemiec. Gdy wybuchła II wojna światowa powrócił do Hiszpanii, gdzie poznał ks. Escrivę de Balaguera, założyciela Opus Dei. De Balaguer namawiał dobrze zapowiadającego się naukowca do kapłaństwa i przyłączenie się do ‚Dzieła Bożego’. W 1946 roku Panikkar przyjął święcenia kapłańskie i aż do lat 60. był członkiem Opus Dei. W 1954 roku Panikkar po raz pierwszy udał się do ojczyzny swojego ojca, Indii. Tam został skonfrontowany ze światem mu nieznanym i spotkał katolickich mnichów, którzy, podobnie jak on, próbowali odczytywać chrześcijaństwo w nowym kontekście kulturowym i przetłumaczyć je na język inkluzji, otwarty na kontekst wielu religii. To właśnie w Indiach Panikkar poznał Julesa Monchanina, Henri’ego Le Sauxa (znanego jako Swami Abhishiktananda) oraz Bede Griffithsa.
Wspominając tamte czasy Panikkar stwierdził: „Opuściłem Europę jako chrześcijanin, po czym odkryłem, że jestem hinduistą, a wróciłem jako buddysta, nie przestając nigdy być chrześcijaninem.” W 1961 roku Panikkar obronił doktorat z teologii na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim – Nieznany Chrystus hinduizmu, brzmiał temat rozprawy doktorskiej, a w niej odważne tezy, które zapowiadały odwrót Panikkara od tradycyjnej chrystologii, a zwrócenie się do możliwe najbardziej elastycznego i otwartego na inne religie rozumienia chrześcijaństwa.

zdjeciePanikkar przekonywał, że Chrystus i jego nauczanie nie są monopolem religii chrześcijańskiej, gdyż Chrystus jest uniwersalnym symbolem bosko-ludzkiej jedności, ludzką twarzą niepoznawalnego Boga. Panikkar przekonywał, że chrześcijaństwo, ale także inne religie podążają różnymi drogami, które prowadzą do tego samego celu – jaźni ukrytego Bóstwa, które łączy tradycje, ale jednocześnie nie niwelując różnic między nimi. Chrystus – jak przekonywał Panikkar – jest większy niż chrześcijaństwo, stąd też może mieć inne imiona niż tylko Jezus – np. Rama czy Kriszna.
Panikkar odnalazł wspólny język z wieloma teologami azjatyckimi. Zapraszany był na odczyty i sympozja do wielu krajów. Dyskutował z chrześcijańskimi teologami różnych wyznań oraz liderami religijnymi wspólnot niechrześcijańskich. Jego krytyka tradycyjnej chrystologii, podkreślającej ekskluzywny charakter objawienia Boga w życiu, śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa, łączyła się z krytyką (post)kolonializmu. Podkreślał konieczność zupełnie nowego odczytania chrystologii, co uznał za kluczowe zadanie chrześcijaństwa trzeciego milenium. Należy przełamać panowanie plemiennej chrystologii – uważał – na rzecz chrystofanii (objawienia Chrystusa), który pozwoli chrześcijanom ujrzeć działanie uniwersalnego Chrystusa (Mesjasza) wszędzie i to bez roszczenia, że Kościół, czy chrześcijaństwo w ogóle dysponuje jakimkolwiek monopolem na wielką tajemnicę wiary lub że została ona mu objawiona w jakiś szczególny sposób.

Tezy Panikkara oraz podobnie myślących teologów znalazły się w ogniu krytyki Kongregacji Nauki Wiary. To właśnie w odpowiedzi na myśl Panikkara oraz innych teologów, w szczególności azjatyckich, ale również zachodnich opowiadających się za multireligijnym przeorientowaniem chrześcijaństwa Kongregacja ogłosiła słynną Deklarację Dominus Iesus, napisaną dokładnie przed 10 laty przez kardynała Josepha Ratzingera. Jeszcze w latach 80. kardynał Ratzinger przestrzegał przed niebezpieczeństwami zawartymi w myśli Panikkara, które prowadzą do heretyckiej konstatacji: Jezus jest Chrystusem, ale Chrystus nie jest tylko Jezusem. Przemawiając w 1993 roku do przewodniczących azjatyckich episkopatów przyszły papież przypominał, że we wcieleniu przedwieczny Logos tak bardzo związał się z Jezusem, więcej stał się jedno z Jezusem, że inkluzywne odwrócenie formuły Jezus jest Panem/Chrystusem powoduje zniszczenie jedności Bożego objawienia w Chrystusie i poprzez Chrystusa. Logosa nie można odrywać od Jezusa, tylko w komunii dwóch natur – których nie wolno ani pomieszać, ani rozdzielić – można mówić o Chrystusie objawionym dla zbawienia ludzkości.

31 sierpnia 2010 roku świat poniósł wielką stratę z powodu śmierci w wieku 91 lat wielkiego człowieka, wybitnego naukowca i filozofa. Choć nie ma już Raimona Panikkara, to pozostały jego idee, teologiczne impulsy, równie kontrowersyjne, co inspirujące do pielgrzymki wiary, ale i jednocześnie do nieustannych powrotów i wolności wyznawania za starochrześcijańskim hymnem: aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią i aby wszelki język wyznawał, że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca.

zdjecie

Barcelona 2002

Pierwsze międzynarodowe sympozjum na temat Raimona Panikkara odbyło się w Barcelonie w dniach 20-23 lutego 2002 r. Pod tytułem Międzykulturowa filozofia Raimona Panikkara. Zostało ono zorganizowane przez Interculturę (Barcelona) i Centre UNESCO de Catalunya, i zostało pierwotnie pomyślane i umiejętnie koordynowane przez Agusti Nicolau (w tamtym czasie pracował dla Intercultura, obecnie z siedzibą w Institut Interculturel de Montréal). Sympozjum, będąc jednocześnie hołdem dla Panikkara, było przede wszystkim pomyślane w duchu krytycznej analizy i objaśniania jego filozofii, przyczyniając się w ten sposób do głębszego jej zrozumienia. Dlatego też sympozjum zgromadziło naukowców z różnych kultur i kontynentów, którzy podzielili się głęboką wiedzą o pracy intelektualnej Panikkara.
raimon-panikkar.org

Józef Łącki

 



Komentarze (1)

Człowiek łączący kultury i religie - Dziwne czasy

Napisane przez Samodzielnie myślący, 9 March 2018
Co za czasy perfidii, miernoty coś "chlapną" i natychmiast głośno o nich. Tymczasem ludzie mądrzy czy to w Kościele, czy w życiu świeckim wypowiadają perły i cisza, mało tego zabrania się im wypowiedzi, Przykładem jest cała plejada mędrców jak Raimon Panikkar, De Mello, ks. Boniecki i dziesiątki innych. O ludziach świeckich lepiej nie mówić, bo od razu ci przypną łatkę wrogów "dobrej zmiany". Cóż czasy na pochwały głupców i mody na myślenie ich kategoriami.
 

Napisz komentarz

Tytuł Twojego komentarza
Twoje Imię lub Pseudonim
Twój email
Twój Komentarz
Wpisz tekst po prawej
Jeśli Twój komentarz nie pojawi się od razu po wysłaniu, to znaczy, że został skierowany do moderacji i najprawdopodobniej pojawi się w najbliższym czasie. Przepraszamy za utrudnienie. Pamiętaj, że wszelką ewentualną odpowiedzialność za zamieszczone komentarze biorą ich autorzy. REGULAMIN KOMENTARZY