Co nieco o naszych komórkach

Mózg człowieka - to unerwiony wszechświat

Fenomen człowieka w swojej złożoności w sferze biologicznej i duchowej budzi podziw i zarazem zmusza do szacunku i  odpowiedzialności za dar życia. Jako twórcy powołania nowego życia w akcie miłosnym dajemy szanse około 250-300 milionom plemników z których najsilniejszy przemieszczając się z prędkością ok. 5m/s dociera do komórki jajowej i doprowadza do jej zapłodnienia.

W ciągu 4-5 dni po zapłodnieniu zachodzą szybkie podziały i tworzy się blastocysta – kula, składająca się z ok. 100 komórek i otoczona trofoblastem. Dalszy akt kreacji przebiega niemal lawinowo. W 3 tygodniu od zapłodnienia bije już serce, w 6 tygodniu tworzy się miniaturowy mózg człowieka. w 40. tygodniu ciąży maleńki człowiek  leży już nisko w miednicy, gotowy do narodzin. W jego mózgu mnożą się komórki nerwowe, ale taki intensywny rozwój mózgu będzie trwał jeszcze przez rok po narodzinach. Dalszy rozwój  po narodzinach to ciągłe zmiany wzrostu, namnażanie nowych komórek i apoptoza starych, zniszczonych.
W ostateczności dorosły człowiek  zbliża się do astronomicznej liczby komórek w liczbie około 100 trylionów. 

Mózg, którego masa wynosi ok. 1,2 kg  zawiera w sumie do 1,1 biliona komórek. Większość stanowią komórki glejowe (gr. glia; klej), których rozliczne funkcje jak: odżywianie sieci neuronów, wytwarzanie neuroprzekaźników i inne związane są z prawidłowym funkcjonowaniem neuronów.
Szacuje się, że w mózgu człowieka mieści się około 100 miliardów neuronów.

Czym jest neuron i jaka jest jego budowa?

Neuron to komórka nerwowa znajdująca się w mózgu mająca za zadanie przekazywać informacje. Robi to za pomocą impulsu elektrycznego, przekazywanego innym neuronom.
Neurony mają ok. 0,1 mm średnicy i są zbudowane z ciała komórki (w środku którego znajduje się jądro), jednego aksonu i dendrytów. Każdy neuron ma do 10 tysięcy dendrytów. Ich struktura wygląda jak rozgałęzione na wszystkie strony drzewo. Każdy dendryt to cieniutkie i krótkie włókno, które ma za zadanie odbierać impulsy od synaps (20 tyś synaps) innych komórek nerwowych.
W każdym neuronie znajduje się za to tylko jeden akson. Jest to długie (o długości nawet do kilku metrów!) włókno za pomocą którego komórka nerwowa wysyła impulsy do innych neuronów. Aksony są otoczone osłonką mielinową. Im jest ona grubsza, tym szybciej przekazywany jest impuls. Na grubość osłonek mielinowych wpływa częstość aktywacji neuronu i sposób naszego odżywiania. Każdy akson jest na końcu rozgałęziony i posiada synapsy, które są miejscem styku z innym neuronem.
 
 Jak działają neurony?

Wszystkie komórki nerwowe w mózgu tworzą wielką sieć połączeń. Każda z nich potrafi utworzyć nawet do 20 tysięcy połączeń z innymi neuronami. Niesamowite jest również to, że powstają one w tempie trzech miliardów połączeń na sekundę. Gdy dwa neurony aktywują się w dokładnie tym samym momencie, powstaje między nimi połączenie.
Neurony przekazują informację za pomocą synaps.

Synapsa zawiera substancję chemiczną neuroprzekaźnik lub inaczej neurotransmiter. Gdy do synapsy przez akson dociera impuls (na obrazku po lewej), synapsa uwalnia neuroprzekaźnik (po środku), który pobudza inny neuron i również wywołuje w nim impuls (po prawej). Jeśli połączenie jest słabe, to siła synapsy jest mała. Uwalnia się wtedy za mało neuroprzekaźnika, żeby wywołać impuls w innym neuronie. Obrazek obok pokazuje również, że neurony tak naprawdę nie stykają się ze sobą. Jest między nimi minimalna przestrzeń, przez którą przepływają owe neurotransmitery.
Zadaniem neuroprzekaźników jest między innymi:
•    kontrola apetytu
•    regulacja snu
•    stymulacja wydzielania ACTH i kortyzolu
•    regulacja hormonów
•    wpływ na nastrój i procesy myślowe
•    kontrola zdolności koncentracji, pamięć i skupienie
•    łączenia ciała z umysłem i duszą
•    wpływ na motywację i satysfakcję
 
Neurogeneza  Jeszcze do niedawna sądzono, że nowe neurony tworzą się tylko w mózgach dzieci i pewnym momencie proces neurogenezy ustaje. Naukowcy odkryli jednak, że neurony tworzą się w naszych mózgach przez całe życie, nawet gdy jesteśmy dorośli. Jest to dla nas świetna informacja, bo motywuje nas do dodatkowych działań w celu utrzymywania mózgu w dobrej formie. Wszelkie ćwiczenia fizyczne i psychiczne bardzo sprzyjają tworzeniu się nowych neuronów.

Jak wykorzystać wiedzę o działaniu neuronów?

Jest jeszcze bardzo ważna rzecz, o której nie wspomniałem wcześniej. Każda nasza myśl w jakiejkolwiek formie to fizyczna aktywność pewnego obszaru w naszym mózgu. Myśli mają więc postać materialną (są nią impulsy elektryczne). Oznacza to, że neurony tworzą i utrwalają połączenia nie tylko w momencie gdy doświadczamy naszymi zmysłami otaczającej nas rzeczywistości ale również wtedy gdy wyobrażamy sobie tą rzeczywistość tylko w naszej głowie.

Co więcej, mózg praktycznie nie rozróżnia rzeczywistego doświadczenia od wyobrażenia. Naukowcy przeprowadzili eksperyment, w którym kazali pewnym biegaczom przez jakiś czas tylko wizualizować sobie, że biegają. Kazali im sprawić, żeby te wyobrażenia były bardzo dokładne i wyraźne. W tym czasie naukowcy badali ich mózgi. Okazało się, że wyobrażanie sobie biegania aktywuje dokładnie te same obszary w mózgu, co rzeczywiste bieganie (oczywiście słabiej, ale wciąż są to te same obszary). Ponadto, nastąpił przyrost masy mięśni używanych podczas biegania, mimo że sportowcy Ci nawet się nie ruszyli podczas wykonywania ćwiczenia!

Te informacje są bardzo przydatne dla ludzi zainteresowanych rozwojem osobistym. Wyobrażanie sobie czegokolwiek aktywuje te same neurony, które są aktywowane podczas rzeczywistej akcji. Okazuje się więc, że na przykład wizualizując swoją osobę będącą pewną siebie podczas wystąpienia publicznego aktywujemy i utrwalamy połączenia odpowiedzialne za pewność siebie podczas wystąpień publicznych. Jest to dowód na to, że wizualizacja dokonuje materialnych zmian w naszym mózgu. I świetny powód do tego, aby utrwalać tylko obszary mózgu odpowiedzialne za radość, ambicję, szczęście i pozytywne myślenie! 

Wszystkie przewodzone informacje są tym co określamy UMYSŁEM. 100 miliardów neuronów daje szansę połączeń 1 z milionem zer, tyle mózg zdolny dokonać teoretycznie połaczeń. By zbudować taki komputer zajmowałby przestrzeń 3 boisk sportowych. 

Okazuje się, że mózg podczas swojej pracy generuje impulsy elektryczne, zwane falami mózgowymi. Impulsy te możemy mierzyć przy pomocy specjalnego przyrządu, zwanego Elektroencefalografem [w skrócie EEG].
Tradycyjnie wyróżnia się cztery najbardziej charakterystyczne zakresy fal odpowiadające przede wszystkim różnym stanom świadomości.
Cztery zakresy fal:
beta – od ok. 13 Hz do ok. 30 HZ
alfa – od ok. 7 Hz do ok. 13 Hz
theta – od ok. 3 Hz do ok. 7 Hz
delta  - od  1Hz do 3 Hz

Opracował Józef Łącki